مقایسه و تفاوت طنازی و هوش کلامی در ارتباطات

قبل از صحبت درباره تفاوت طنازی و هوش کلامی در ارتباطات ابتدا تعریفی جداگانه از هرکدام ارائه می‌دهیم. بر اساس نظر گاردنر انسان دارای 8 نوع هوش است که هوش کلامی یکی از آنها است. هوش کلامی عبارت است از توانایی فرد در استفاده صحیح از واژه‌ها، مفاهیم و افکار مختلف. به‌عبارت‌دیگر هوش کلامی بر مهارت‌های کلامی فرد تأکید دارد. از طرف دیگر طنازی در کلام استفاده از طنز، شوخ‌طبعی و بیان مزاح در روابط است و تاثیر طنازی در ارتباطات موضوعی غیرقابل‌انکار است.

برخی افراد ذاتاً استعداد طنازی و شیرین‌زبانی دارند؛ ولی برخی دیگر با تقویت مهارت فن بیان خود می‌توانند به این مهارت دست یابند. درهرحال برخورداری از این دو مهارت می‌تواند بر ارتباطات فردی و اجتماعی افراد تأثیر زیادی بگذارد و موقعیت اجتماعی افراد را از بسیاری جهات تحت‌تأثیر قرار دهد. در مورد رابطه بین طنازی و هوش کلامی باید گفت که هدف هر دو مهارت برقراری ارتباط است؛ ولی سطح ارتباطی هر کدام از آنها با دیگری متفاوت است. در این مقاله وب‌سایت هنر ارتباطات تفاوت بین طنازی و هوش کلامی را بررسی می‌کند. 

طنازی و افراد طناز

در بحث تفاوت طنازی و هوش کلامی در ارتباطات ابتدا ببینیم طنازی چیست. از نظر بسیاری از ما طنازی و شوخ‌طبع بودن همان تعریف خاطرات و صحبت‌های خنده‌دار و بامزه است؛ ولی طنازی چیزی فراتر از این تعریف سطحی است و در ورای آن نکات و مهارت‌های مهمی وجود دارد. در حقیقت افرادی که می‌توانند با رفتار و کلامشان حس و حال خوب و مثبتی را در انسان بوجود می‌آورند افرادی طناز هستند. خوش‌صحبت بودن، تعریف خاطره یا بیان کلامی ساده که بتواند دیگران را به وجد آورد هنری ارزشمند است که برخی افراد بصورت ذاتی از آن برخوردارند.

افراد طناز دارای لطافت طبع بالایی هستند و هنگام روبروشدن با مشکلات و چالش‌ها بهتر می‌توانند به حل مسئله بپردازند درنتیجه به میزان کمتری دچار اضطراب و تنش می‌شوند. به اعتقاد بسیاری از پژوهشگران علوم اعصاب طنازی نقش مهمی در تندرستی و سلامتی فرد دارد. زیرا این گروه از افراد در برابر احساسات منفی، تنفر، یأس، بیزاری، ناامیدی و افسردگی بهتر می‌توانند روحیه خود را حفظ کنند و از دیدگاهی مثبت به مسائل نگاه می‌کنند و به‌قول‌معروف «نیمه پر لیوان» را می‌بینند. در ادامه به چند ویژگی افراد طناز اشاره می‌کنیم.

ویژگی افراد طناز

• اعتمادبه‌نفس بیشتر دارند: افراد طناز با اعتمادبه‌نفس بالایی که دارند از اظهارنظر درباره موضوعات مختلف ترسی ندارند.
• دوست‌داشتنی هستند: افراد طناز با شیرینی کلام خود دیگران را به خود جذب می‌کنند.
• توانایی حل مسئله: چون افراد طناز در رویارویی با مسائل انعطاف‌پذیری بیشتری دارند توانایی حل مسئله در آنها بالاتر است.
• خلاقیت: افراد طناز در زندگی خلاقیت بیشتری دارند و می‌توانند یک جمع کسل و بی‌روح را به فضایی دوست‌داشتنی و دلچسب تبدیل کنند.

ممکن است برخی افراد طنازی را معادل عشوه‌گری و صحبت‌کردن با ناز بدانند؛ ولی درحقیقت طنازی نوعی ظرافت کلامی است و افراد طناز این توانایی را دارند که در موقعیت‌های مختلف جملات و کلمات درست را انتخاب کنند و آنها را به بهترین صورت انتقال دهند. فرد طناز دارای زبان بدن قوی است، کلمات را با لحن و بیان مناسب ارائه می‌دهد و در استفاده از علائم و پیام‌های ارتباط کلامی توانایی بالایی دارد.

البته باید توجه داشت که طنازی می‌تواند جنبه منفی نیز داشته باشد. استفاده از زبان طنز به شیوه‌ای نادرست که موجب تخریب و تمسخر افراد شود از جنبه‌های منفی طنازی است که می‌تواند موجب تخریب روابط و آسیب‌دیدن افراد شود. تفاوت طنازی و هوش کلامی در ارتباطات از این نظر اهمیت زیادی دارد. زیرا هوش کلامی بالا نمی‌تواند موجب آسیب‌دیدن روابط یا تخریب موقعیت‌ها شود؛ ولی استفاده منفی از طنازی می‌تواند عواقب زیان‌باری داشته باشد. برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنیم مقاله نقش طنازی در تعاملات گروهی و تیمی را مطالعه کنید.    

هوش کلامی

هوش کلامی عبارت‌ است از توانایی استفاده از کلمات و به‌کاربردن آن‌ها یا معادل کلمات به صورتی که صوت و ترتیب کلمات و جملات متناسب با موقعیت باشد و به‌گونه‌ای مؤثر کلام و هدف را منتقل کرد و تأثیر دلخواه را بر مخاطب گذاشت. افراد دارای هوش کلامی بالا از قوه استدلال بالایی برخوردار هستند و به‌راحتی می‌توانند اطرافیان خود را قانع کنند. شاید بتوان گفت این مورد نیز  می‌تواند در زمره تفاوت طنازی و هوش کلامی در ارتباطات باشد. زیرا فرد طناز شاید همیشه هم نتواند در محیطی که در آن قرار دارد افراد را قانع کند؛ ولی فرد دارای هوش کلامی بالا با قوه استدلال و منطق خود می‌تواند بر افکار و پذیرش اطرافیان خود اثر بگذارد. برخی دیگر از خصوصیات افراد با هوش کلامی بالا عبارت‌اند از:

• موفقیت در زمینه‌های بین‌فردی و اجتماعی؛
• شنوندگان خوبی هستند؛
• منبع ایده، الهام و انرژی برای دیگران؛
• گویندگان ماهر هستند و دامنه لغات بالایی دارند؛
• در برقراری ارتباط با دیگران عملکرد خوبی دارند؛
• به خواندن و یادگیری زبان‌های جدید علاقه دارند؛
• با راه و روش سخن‌گفتن آشنا هستند و از کلمات به زیبایی استفاده می‌کنند.

تفاوت طنازی و هوش کلامی در ارتباطات

با تعریفی که از طنازی داشتیم به این مطلب رسیدیم که توانایی استفاده از کلام به شیوه‌ای دلنشین و جذاب به صورتی که رگه‌هایی از لطافت و ظرافت طبع همراه با شوخی و مزاح در آن به چشم بخورد. البته باید توجه داشت که هدف طنازی بیان مزاح و ایجاد سرگرمی و خنده است. از طرف دیگر هوش کلامی معمولاً در روابط عمیق‌تر و برای ایجاد اعتماد و همبستگی استفاده می‌شود. تفاوت طنازی و هوش کلامی در ارتباطات از چند جنبه قابل‌بررسی است: هدف، موقعیت، محتوا، روش انتقال پیام، تأثیر بر روابط و سطح عمق پیام.

1. هدف

معمولاً هدف طنازی تسهیل ارتباطات، کاهش تنش‌ها و شکستن یخ‌ها در روابط است؛ ولی هدف هوش کلامی برقراری ارتباط مؤثر و عمیق با دیگران است. هوش کلامی در تمام جوانب زندگی روابط کاری، عاطفی و رسمی بکار می‌رود. هدف طنازی در ارتباطات خلق فضای خنده‌دار و دلنشین است؛ ولی هدف هوش کلامی برقراری ارتباط مؤثر با دیگران و استفاده از مهارت‌های کلامی و زبانی است.

2. محتوا

محتوای طنازی شامل بیان مزاح، شوخ‌طبعی و طنز است که تلاش می‌کند محیطی مفرح و سرگرم‌کننده فراهم کند؛ ولی هوش کلامی شامل مهارت‌های زبانی گسترده‌ است و تلاش می‌کند مفاهیم عمیق‌تر، افکار، احساسات و نظرات را به شیوه‌ای منطقی و سازنده انتقال دهد.

3. موقعیت

طنازی در موقعیت‌های غیررسمی و در فضاهای دوستانه، غیررسمی و خانوادگی استفاده می‌شود؛ ولی توانایی استفاده از هوش کلامی بیشتر در محیط‌های رسمی، عاطفی، تحصیلی و کاری است. زیرا به دلیل ماهیت ذاتی طنازی نمی‌توان از آن در موقعیت‌های بسیار جدی و رسمی استفاده کرد.

4. روش انتقال پیام

در طنازی فرد پیام خود را ازطریق طنز و شوخ‌طبعی بیان می‌کند که می‌تواند شامل طنزهای کلامی، انتقادهای ساختگی و بازی با کلمات باشد. در هوش کلامی فرد با استفاده از کلمات مناسب، جملات صحیح و قابل‌فهم تلاش می‌کند نظرات و احساسات خود را به شیوه‌ای درس و سنجیده به مخاطبان خود منتقل کند و بیان صحیح و روشن جملات، پیام‌ها و ایجاد درک صحیح از طرفین اهمیت بالایی دارد. 

5. تأثیر بر روابط

طنازی بیشتر در روابط دوستانه بکار می‌رود و فضایی شاد و مفرح ایجاد کرده و به ایجاد تناسب بین افراد کمک می‌کند؛ ولی اگر در طنازی درک درستی از محدودیت‌ها و حساسیت‌های مخاطبان نداشته باشیم و به شیوه‌ای نادرست از آن استفاده کنیم؛ مانند تمسخر، می‌تواند موجب آسیب‌دیدن روابط شود. از طرف دیگر هوش کلامی موجب برقراری روابط عمیق‌تر و رسیدن به درک درست‌تری از نیازهای دیگران شده و موجب بهبود و تقویت روابط می‌شود.

6. سطح عمق پیام

معمولاً طنازی بر جنبه‌های سطحی و خنده‌دار مسائل تمرکز کرده و از مفاهیم سطحی و ساده استفاده می‌کند. از سوی دیگر هوش کلامی در بیان افکار و احساسات، نظرات و مفاهیم به عمق و پویایی اهمیت بیشتری می‌دهد و تلاش می‌کند ارتباطات را در زمینه‌های پیچیده‌تر  و عمیق‌تری برقرار کند.  

جمع‌بندی

طنازی و هوش کلامی از جمله مهارت‌هایی هستند که تأثیر زیادی در برقراری ارتباطات مؤثر ایفا می‌کنند. از نظر تفاوت طنازی و هوش کلامی در ارتباطات نکته مهمی که وجود دارد این است که معمولاً طنازی در محیط‌های غیررسمی و دوستانه و برای کاهش تنش و بهبود روابط و به‌صورت سطحی استفاده می‌شود؛ ولی هدف هوش کلامی برقراری ارتباط مؤثر، عمیق و معمولاً در فضاهای رسمی است.

تاثیر طنازی در ارتباطات می‌تواند مثبت یا منفی باشد؛ زیرا استفاده نادرست از طنازی می‌تواند موجب آسیب‌دیدن و تخریب روابط شود. از نظر رابطه بین طنازی و هوش کلامی می‌توان گفت هر دو مهارت در جمع و باهدف برقراری ارتباط انجام می‌شوند؛ ولی هوش کلامی سطوح عمیق‌تر و محکم‌تر ارتباط را دربر می‌گیرد. وب‌سایت هنر ارتباطات با نگاهی به تفاوت‌های طنازی و هوش کلامی تلاش می‌کند اطلاعات مفیدی در اختیار خوانندگان قرار دهد.